"Wij zijn principieel niet tegen een fusie. We hebben wel een groot probleem met hoe het fusietraject tot nu toe gelopen is. Er is te weinig gedaan om draagvlak te creëren. De volksraadpleging komt laat in het proces maar het is wel de enige manier waarop u nog uw stem kan laten horen. Wij zullen er in ieder geval rekening mee houden." - Ruben Stassen (fractieleider Groen)

Met een volksraadpleging wordt er naar uw mening gevraagd. Een fusie heeft voor- en nadelen. Zonder ons standpunt op te leggen zetten we op deze pagina enkele feiten op een rij. Om zelf een keuze te maken dienen enkele beweringen zoals de stad ze heeft gecommuniceerd genuanceerd te worden. Het valt op dat tijdens het gehele proces de nadelen van een fusie geminimaliseerd werden.

1 Schaalvoordelen: groter is altijd beter?

Doorheen het hele fusietraject wordt de veronderstelling gedaan dat werken op een grotere schaal efficiëntiewinsten met zich zal meebrengen. Ondanks onze vragen hierover wordt dit nergens hard gemaakt. Nochtans is de vraag terecht want als er al domeinen zijn waar financiële efficiëntie evident is, hoe komt het dan dat we er vandaag nog geen intergemeentelijke samenwerking voor hebben opgezet?

Uit de lessen economie nemen we ook mee dat werken op een te grote schaal net schaalnadelen kan opleveren (het overheidsapparaat wordt te groot, communicatielijnen worden minder rechtstreeks, meer coördinatie nodig,...). We verwijzen graag naar deze interessante studie uit Nederland. De gemeentelijke fusies werden onder de loep genomen en er werd gekeken naar de ideale schaal voor het organiseren van de gemeentelijke bevoegdheden.

Wat blijkt? Voor de meeste domeinen werken gemeenten nu al op een te grote schaal om efficiënt te zijn. Er werden 40 gemeentelijke fusies bestudeerd, de fusies hebben gemiddeld eerder tot hogere kosten geleid dan tot lagere.

Bron: Niaounakis, T.K. - Economies of scale: a multi-level perspective: Applications in Dutch local public services

2 Fuseren kost geld.

Organisaties laten samenvloeien, een gemeenschappelijke visie uitwerken, diensten op elkaar afstemmen,... in eerste instantie zal dit veel tijd en geld kosten. Om te bekijken hoeveel tijd en of er op termijn wel een daling is van die kosten, is het ook interessant om opnieuw naar Nederland te kijken waar men de gemeentelijke fusies van de afgelopen decennia heeft kunnen bestuderen.

Uit dit onderzoek blijkt dat de gemeentelijke schaalvergroting geen geld oplevert. Integendeel de uitgaven van alle fusiegemeenten schoten in de jaren na de fusie de hoogte in. Eventuele efficiëntiewinsten zullen pas na enkele jaren tot lagere uitgaven leiden. Deze figuur laat zien dat daar in elk geval in de eerste zeven jaar doorgaans geen sprake van is.

Bron: Allers, M. - Gemeentelijke schaalvergroting levert geen geld op

3 De belastingen kunnen naar omlaag?

Het schepencollege heeft een simulatie laten uitvoeren van het meerjarenplan van de fusiegemeente. Daarbij zou worden aangetoond dat het mogelijk is om de personenbelasting te laten dalen zonder dat dit een grote impact heeft op de autofinancieringsmarge en het beschikbaar budgettair resultaat (dit zijn twee cijfers in de beleids en beheerscyclus van gemeenten die aantonen dat de gemeente financieel gezond is en in staat is om haar leningen terug te betalen).

Aangezien we weten dat de kosten zullen stijgen, is het interessant om te weten hoe men deze simulatie heeft gedaan. Bovendien bestaat een meerjarenplan uit meer dan één cijfer. Wat betekent de keuze om de personenbelastingen te verlagen voor het investeringsbudget, de belastingen die men heft uit de onroerende voorheffing, voor de schuld,... In de simulatie gaat men uit van dezelfde situatie zoals die nu is (zelfde investeringen, zelfde inkomsten,...). Hoewel we weten dat de kosten stijgen en dat er een dorpenbeleid op maat van de 30 deelgemeenten wordt beloofd. Het lijkt ons ongeloofwaardig om te beloven dat de belastingen zullen dalen én dat er tegelijkertijd extra investeringen in de dorpen zullen komen.

Bovendien is het al dan niet verlagen van de belastingen een keuze van de volgende bestuursploeg. Het is het nieuwe bestuur dat zal bepalen of de belastingen omlaag gaan. Dit staat los van fuseren of niet. Je zou ook een simulatie van meerjarenplan kunnen maken zonder fusie waaruit blijkt dat de personenbelasting omlaag kan. 

4 Actief dorpenbeleid.

De fusiegemeente zal bestaan uit 30 deelgemeenten. In de informatiekrant staat te lezen dat er een actief dorpenbeleid moet komen. Zo zullen er dorpsbudgetten voorzien worden. Dit is muziek in onze oren en staat ook al sinds onze oprichting in ons programma. Maar waarom zouden we dit nu geloven van deze bestuursploeg? Tongeren heeft nu al 17 deelgemeenten. Wat hebben deze bestuurders tot nu toe gedaan voor een goed dorpenbeleid?

In tegendeel er werd geknipt in belangrijke verbindende initiatieven zoals de dorpsrestaurants. In sommige dorpen vinden verenigingen geen locatie meer om hun activiteiten te organiseren. Een actief dorpenbeleid moet meer zijn dan een verkiezings- of een fusiebelofte.

Beloven is gemakkelijk, kijk naar wat er vandaag al gedaan wordt voor de dorpen en oordeel zelf of dit voldoende is om het een actief dorpenbeleid te noemen.

5 En anders zullen ze ons verplichten om te fuseren...

Telkens als een mogelijke verplichte fusie ter sprake komt, wordt dit als een half dreigement geformuleerd. Als we het zelf nu niet doen, zullen we verplicht worden door 'Brussel'. Tongeren heeft op dit moment 32.000 inwoners, er zijn in Vlaanderen 251 gemeenten die minder inwoners hebben dan onze stad. Wie beweert dat wij verplicht zullen worden om te fuseren, zegt dus eigenlijk dat er een zeer grootschalige hertekening komt van het gemeentelijke niveau. Of daar politiek draagvlak voor zal zijn is maar zeer de vraag. Zeker omdat zoals hierboven aangetoond de efficiëntiewinsten niet bewezen zijn en het ontegensprekelijk zo is dat de afstand tussen burger en politiek nog groter wordt.

Bovendien stelt men dat 'we' nu zelf kunnen kiezen en initiatief kunnen nemen. Wie is die 'we' die zogezegd zelf gekozen heeft nu? Wie heeft er initiatief genomen en hoe werd u als burger daarbij betrokken? Is er voor u een verschil tussen Dewael beslist en 'Brussel' beslist?

Er valt veel voor te zeggen dat een grote hertekening vanuit Brussel net meer rekening zal houden met objectieve argumenten in plaats van met zuiver politieke motieven. 

6 Democratische participatie.

De afstand tot de politiek wordt groter. Borgloon en Tongeren hebben op dit moment 52 gemeenteraadsleden, na een fusie zal dit nog 35 gemeenteraadsleden zijn. Daarmee stijgt het aantal inwoners per raadslid van 800 naar 1200. Uw stem zal tijdens de gemeenteraadsverkiezingen dus minder impact hebben en de afstand tot een gemeenteraadslid wordt groter.

Het is denkbaar dat sommige deelgemeenten geen vertegenwoordiger zullen hebben in de gemeenteraad. Nochtans in de nabijheid bij de mensen en de problemen in de straat net de grootste troef van een lokaal bestuur. 

Participatie en inspraak worden nog belangrijker in de nieuwe fusiegemeente dan het vandaag al is. Laat nu net dat één van de grootste pijnpunten zijn van het huidige bestuur. Het participatietraject dat het stadsbestuur rondom de fusie organiseerde toont net aan dat men niet weet hoe inspraak georganiseerd moet worden. Dat zal niet veranderen na een fusie.